Gốm sứ Sông Hồng

Để có một sản phẩm gốm đẹp trường tồn theo thời gian thì mỗi nguyên liệu, công đoạn làm gốm đều vô cùng kỳ công và Đất cũng là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu.

Chọn đất làm gốm sứ Bát Tràng như thế nào?

Loại đất được dùng làm gốm là đất sét. Đất sét ở đây có độ dẻo cao. Khó bị tan trong nước. Hạt đất mịn, có màu trắng xám. Chịu được nhiệt lên tới 1650 độ C. Thành phần có nhiều chất như Al203, Si02; Fe203; Na2O, CaO; MgO; K2O; Ti02. Loại đất này dùng để làm gốm rất tốt nhưng cũng có một nhược điểm là chứa hàm lượng oxit sắt khá cao. Khi khô sẽ bị co ngót và không được trắng sáng. Do đó để đất có thể sử dụng làm gốm sứ thì cần phải qua các công đoạn xử lý, xin giới thiệu cùng quý vị cách xử lý đất làm gốm của người Bát Tràng.

1. Phương pháp xử lí, pha chế đất làm gốm sứ Bát Tràng truyền thống

Đây là giai đoạn chính, quyết định đồ gốm của bạn có chất lượng như thế nào. Trong đất sét làm gốm thường chứa nhiều tạp chất. Hơn nữa mỗi loại gốm lại yêu cầu thành phần đất khác nhau. Vì vậy cần có cách xử lý, pha chế đất riêng biệt.

Ở Bát Tràng, phương pháp xử lí đất truyền thống nhất là xử lí bằng cách ngâm đất trong hệ thống bể chứa. Được thiết kế gồm 4 bể ở các độ cao khác nhau. Bể thứ nhất ở vị trí cao nhất. Được gọi là "bể đánh". Ở bể này ngâm đất sét thô và nước. Thời gian ngâm kéo dài đến tận 3, 4 tháng. Dưới tác động của nước sẽ bị phá vỡ kết cấu hạt nguyên thuỷ của đất. Đất bắt đầu phân rã. Hay như người làm gốm sứ Bát Tràng vẫn gọi nôm na là đât bị nát ra.

Người thợ đất sẽ đánh đất thật đều và tơi. Các hạt đất hoà tan trong nước tạo thành một hỗn hợp đất lỏng đồng nhất. Sau đó tháo hỗn hợp này xuống hệ thống bể thứ hai. Được gọi là "bể lắng" hay "bể lọc". Đất sét sẽ lắng xuống đáy. Các tạp chất sẽ nổi lên trên bề mặt. Vớt bỏ các chất này đi ta sẽ thu được đất sét nguyên chất hơn.

Tiếp đến là hệ thống bể thứ ba, “bể phơi”. Người Bát Tràng thường phơi đất ở trong bể này khoảng 3 ngày. Sau đó chuyển đất sang"bể ủ" – hệ thống bể cuối cùng. Tại đó, oxit sắt và các tạp chất sẽ bị khử bằng phương pháp lên men. Thời gian ủ càng lâu thì đất thu được có chất lượng càng tốt. Đồ gốm sứ Bát Tràng sẽ càng bền và đẹp.

2. Công nghệ làm đất sản xuất gốm sứ Bát Tràng hiện nay.

Ngày nay với những công nghệ hiện đại, quy trình xử lý đất đã tiện dụng hơn rất nhiều. Tiết kiệm khá nhiều công sức và thời gian cho người làm gốm. Đồng thời tăng chất lượng của đồ gốm sứ Bát Tràng lên rất nhiều.
Loại đất thô từ mỏ mang về được trộn theo một tỷ lệ đặc biệt. Tỷ lệ pha chế này là một bí quyết được các nghệ nhân đặc biệt giữ kín. Thiết bị được sử dụng để xử lý đất là bình nghiền. Hỗn hợp đất được cho vào bình cùng với một lượng nước vừa đủ. Bình sẽ hoạt động liên tục trong khoảng từ 24 đến 48 giờ để cho ra một loại chất gọi là hồ. Tại đây hồ được khử sắt bằng từ tính bởi một thiết bị đặc biệt. Sau khi khử hết sắt, hồ sẽ được chuyển qua bể chứa hoặc chuyển lên bể lắng. Tại đây sẽ thu lấy đất dẻo nguyên chất.

Công đoạn này đem lại hiệu quả đáng kể. Nguồn đất được sử dụng sẽ có chất lượng cao hơn. Ít tạp chất hơn so với cách xử lý truyền thống.